Boeren roepen burgers op om poep en plas te doneren

Give a shit! 

Nederlandse Boeren roepen burgers op om op 14 mei a.s. hun poep en plas bij hen in te komen leveren. “We willen kringlooplandbouw maar in ons systeem zit een groot lek: onze eigen poep en plas spoelen we namelijk door de WC. Daarmee gaan kostbare nutriënten verloren die een boer nodig heeft om duurzaam voedsel te verbouwen. Dat is absoluut niet volhoudbaar. Onze Shit is wat we nodig hebben om deze Shit op te lossen.  Met deze actie willen we bewustwording kweken om dit gat in de kringloop te dichten” aldus Theo Mulder een van de initiatiefnemers van de actie. Op www.giveashit.frl staat waar de burgers op 14 mei a.s. tussen 10 en 12 uur hun poep en plas kunnen afgeven. In elke provincie doet er een boer mee. De poep en plas moet wel medicijnvrij zijn anders mag en wil de boer deze niet gebruiken. Deze landelijke actie is een vervolg van de actie op 1 april (geen 1 april grap, maar serious shit) om Friese bestuurders, boerenorganisaties te mobiliseren om dit probleem op te lossen. De actie wordt georganiseerd door Stichting Rondgang (Broodje Poep), Stichting Symphony of Soils en AERES MBO. De actie wordt ondersteund door Living Lab Fryslân, Friese Milieu Federatie en Vereniging Circulair Friesland.

Bijna alles wat we eten komt van een boerderij. Na vertering komen de resterende grondstoffen alleen niet terug op de boerderij. In de huidige kringloop van mineralen in het landbouw-voedselsysteem zit namelijk  een groot lek. Alle mineralen uit de menselijke uitwerpselen keren daarin niet terug. Het tekort wordt aangevuld met kunstmest. Omdat er zoveel mineralen verloren gaan ontstaan er wereldwijd tekorten. Het is belangrijk dat we als samenleving het gat in de kringloop dichten en de barrières slechten die hergebruik van essentiële mineralen en waardevolle stoffen belemmeren.

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat we in Nederlands jaarlijks 35 miljoen kilo fosfaat, 110  miljoen kilo  stikstof en 34,5  miljoen kilo kali verloren laten gaan. Dit spoelen we met zijn allen gewoon door in de wc. Dit is absoluut niet volhoudbaar. Kali halen we nu vooral uit Rusland. Fosfaat uit Marokko en stikstof met hulp van  fossiele energie uit de lucht. Voor 10 ton kalkammonsalpeter is 3.600 m3 aardgas nodig. Met de huidige aardgasprijzen vliegen de kosten omhoog. 

De samenleving wil graag kringlooplandbouw. Met deze actie willen we bewustwording kweken om het beter te doen en het gat te dichten. De boeren willen dit ook en zien de voordelen hiervan. De zeer hoge kunstmestprijzen versnellen dit denken. In de vorige eeuw was mensenmest heel gebruikelijk. De beerput ging over het grasland of werd in de groentetuin gebruikt. In de jaren ’80 werd rioolslib verboden vanwege zware metalen. Omdat er genoeg kunstmest was maakte niemand daar een punt van. Nu mest schaars wordt is, is het terug in de belangstelling. Overigens is Nederland het enige Europese land dat geen rioolslib in de landbouw gebruikt. In sommige landen, bijvoorbeeld Frankrijk, gaat het grootste deel weer de landbouw in. Zoals Boer Niek Konijn benadrukt: "het is niet een heel smakelijk concept, maar als je ziet waar we nu zijn hebben het hard nodig".

Aanvullende achtergrondinformatie:

In de huidige kringloop van mineralen in het landbouw-voedselsysteem zit een groot lek. Alle mineralen uit de menselijke uitwerpselen keren niet terug. Het tekort wordt aangevuld met kunstmest en dierlijke mest. Ons voedsel bevat veel (micro)nutriënten, maar slechts 1% van deze nutriënten wordt door ons lichaam gebruikt. De overige 99% poepen en plassen wij weer uit, dezelfde hoeveelheid die ons land nodig heeft voor een volgende oogst. Helaas geven wij deze voedingsstoffen niet terug aan de bodem, maar importeren we kunstmest vanuit de hele wereld. Kali halen we nu vooral uit Rusland. Fosfaat uit Marokko en stikstof met hulp van fossiele energie uit de lucht. Voor 10 ton kalkammonsalpeter is 3.600 m3 aardgas nodig. Met de huidige aardgasprijzen vliegen de kosten omhoog.

Maar naast het steeds ongunstiger wordende kostenplaatje, leidt kunstmest tot een verschraling van de bodem. Kunstmest bevat namelijk te weinig van de micronutriënten die essentieel zijn voor een gezonde en voedselrijke bodem. Deze micronutriënten zijn wel rijkelijk aanwezig in onze poep- en plasstromen. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat we in Nederlands jaarlijks 35 miljoen kilo fosfaat, 110  miljoen kilo stikstof en 34,5 miljoen kilo kali verloren laten gaan. Dit spoelen we met zijn allen gewoon door in de wc.

Momenteel worden onze poep- en plasstromen via het rioolsysteem vervoerd naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI). Hetzelfde systeem dat ons douche- kook- en hemelwater verwerkt. Het kost veel tijd en energie om weer tot schoon water en diverse reststromen (zoals slib) te komen. De producten die uit deze reststromen worden gehaald, zijn meestal ook niet goed genoeg of voldoende om de bodem weer te voeden. 

Beleidscontext:

Het belang van hergebruik van nutriënten is opgenomen in verschillende beleidsdoelstellingen op nationaal en Europees niveau, waaronder de volgende:

• Farm to Fork Strategy van de Europese Commissie: 50% reductie van nutriëntenverliezen in 2030;
• Critical Raw Material lijst van de Europese Commissie: voor fosfaaterts is de aanvoerzekerheid een risico en is het economisch belang groot;
• Uitvoeringsprogramma CE van Ministeries LNV en I&W: 50% minder gebruik van primaire grondstoffen in 2030;
• Transitieagenda Biomassa en Voedsel van Ministerie LNV en I&W: 95% benutting van fosfaat, kalium en micronutriënten over de hele kringloop in veevoeder, meststoffen, voedingsmiddelen e.a. in 2050;
• Realisatieplan Kringlooplandbouw van Ministerie LNV: “Cruciaal om nutriënten uit dierlijke en humane ontlasting te herwinnen en goed te benutten”.  

_{Afbeelding: Fides Lapidaire}